Khi yêu nước Pháp, tôi không hề thấy tiếc nuối một giây nào. Non, Je ne regrette rien! Một khi đã yêu, tôi luôn tin, phải yêu bằng một tình yêu lớn. (Nguyễn Đỗ Vĩnh Phong, Đà Nẵng)
Buổi ấy là ngày đầu tiên tôi vào cấp ba, người ta nhét vào tay quyển ADO, bảo lớp sẽ được học thêm tiếng Pháp – môn thí điểm. Tôi còn nhớ như in nét chữ cô Đào, giáo viên Pháp văn, nhớ cả những chuyện vui buồn cô vẫn hay kể về thời du học ở Tours. Thi học kỳ năm ấy, tôi được điểm cao với bài luận về văn hóa “ăn cơm” của người Việt, bằng vốn tiếng Pháp ngô nghê của mình.
Nghĩ lại, cũng chẳng phải đến khi học Pháp văn, xứ sở này mới bám rễ vào đời sống tôi. Mà từ rất lâu, trước đó, đất nước và con người Pháp đã hiện diện xung quanh tôi. Vừa mơ hồ vừa rõ ràng, chẳng thể cắt nghĩa được.
Tôi làm quen với âm nhạc Pháp từ trước những năm cấp ba vàng son, với cái vi tính second-hand cũ mèm và hằng hà sa số những đĩa mp3 mua ngoài chợ trời. Christophe, Dalida, Art Sullivan, Patricia Kaas, Yves Montand, thôi thì đủ các danh ca, lần lượt thắp sáng cái phòng nhỏ chưa đầy mười lăm mét vuông. Bài nào cũng đẹp chân phương. Nơi đó và ở đó, tôi nghe Yves Montand một thời xưa cũ đến mòn vẹt đĩa CD:
Je t’aime pour ta sagesse
Qui n’est pas la mienne
Pour la sante je t’aime
Contre tout ce qui n’est qu’illusion
Pour ce coeur immortel
Que je ne detiens pas
Que tu crois etre le doute
Et tu n’es que raison
Tu es le grand soleil
Qui me monte a la tete
Quand je suis sur de moi…
Tôi nhớ lần thầy dạy văn đọc thơ Rimbaud, một khổ thơ đẹp lạ thường:
Je ne parlerai pas, je ne senserai rien
Mais l’amour infini me montera dans l’âme,
Et j’irai loin, bien loin, common un bohémien,
Par la Nature, heureux comme avec une femme
Một thời, thơ của Baudelaire, Verlaine, hay Rimbaud được chép đầy cả vở học sinh. Tôi mê mẩn Hoàng Tử Bé mà Bùi Giáng cất công dịch. Có ai lại không yêu “ông hoàng con?”.
Trong thành phố một triệu dân này, tìm được một nhà hàng Pháp thật ngon cũng khó lắm thay. Một anh người Pháp, dân Parisien hẳn hoi, chuyển về sống ở Đà Nẵng. Anh mở một nhà hàng lấy tên Nhà Léo. Qua lời giới thiệu của bạn mình, tôi tìm đến Nhà Léo. Trong một buổi tối muộn, quán đông khách nhưng chỉ nghe tiếng muỗng dĩa đi lại. Tôi có cảm tình và trở lại đôi ba lần, thường vào buổi sáng cuối tuần. Những sáng chủ nhật, tôi ngồi một góc, tắm mình trong cái nắng mới lấp lóa qua khe cửa, trong mùi cà phê và croissants thơm lừng. Lâu lâu lại được nói chuyện phím với ông chủ, về âm nhạc, thơ và Paris hoa lệ.
Le Bambino nơi thi thoảng tôi vẫn ghé lại, chỉ để gọi đôi ba món Pháp được chuẩn bị hết sức quy chuẩn, ngon lành. Nhạc Edith Piaf thì cứ rỉ rả như một cơn mưa muộn.
Từ khi Accor vào Đà Nẵng, cái không khí Pháp bắt đầu lan ra, đổ vào những góc đắc địa nhất của Đà Nẵng. Tôi có cơ may được làm việc với những quản lý cao cấp người Pháp. Họ lúc nào cũng dễ chịu và thân gần. Với tôi, người Pháp lãng mạn nhưng không phô trương quá đà. Họ bặt thiệp, lịch sự và rất chừng mực.
Và những bộ phim Pháp, như L’Amant, Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain, Le scaphandre et le papillon hay Intouchables – tôi coi lại nhiều lần. Phim Pháp luôn có chiều sâu, mỗi lần xem là một lần học thêm một điều mới. Trần Anh Hùng (gốc Đà Nẵng) sống ở Pháp, chắc cũng ít nhiều bị ảnh hưởng cách làm phim này. Ông làm phim L’Odeur de la papaye verte, buồn man mác, rất Việt mà cũng đầy chất Pháp. Phim yêu thích của tôi lại là một phim hài “Tais-toi!”, làm từ năm 2003, có cả hai tài tử Gérard Depardieu và Jean Reno.
Tôi cũng yêu bóng đá nhưng lại ít có dịp xem Ligue 1. Thời huy hoàng của bóng đá Pháp đã dần lùi xa. Zidane, Barthez, Vieira, Petit, Thuram,… Kể sao cho hết những danh thủ của thế hệ, mà chỉ mới đây thôi, còn tung hoành dọc ngang sân cỏ châu Âu. Tôi mừng khi PSG và Monaco có chủ mới. Mừng vì Beckham chọn PSG để kết thúc sự nghiệp lẫy lừng. Và tôi mua cho mình chiếc áo đấu của đội chủ sân Parc des Princes, như một món quà kỷ niệm.
Khi quyết định du học Anh, niềm mơ ước của tôi là được đến Pháp, được ngắm tháp Eiffel trong tà dương hoặc đi bộ dọc theo sông Seine êm đềm. Và nếu may mắn, có thể còn bắt gặp Jason Mraz với cây guitar quen thuộc cũng đang mải thơ thẩn trên phố. Và biết đâu, từ một tiệm cà phê xinh, trong con nắng nào mỏng như lụa, giọng nữ quen thuộc cất lên:
“Je ne veux pas travailler
Je ne veux pas déjeuner
Je veux seulement oublier
Et puis je fume…”
Nước Pháp đẹp đến nỗi khán giả phải trầm trồ khen cánh đồng hoa cải vàng, trong một phim hài về Mr. Bean. Như thể, những người đến đó, dù là ai đi nữa, cũng vô tình được lạc vào một sân khấu lớn của cái đẹp, của mỹ học.
Sau gần năm hai, tôi tạm xếp lại mơ ước được chu du khắp nước Pháp khi không tài nào xoay xở nổi một khoảng thời gian cho riêng mình.
Tôi biết, văn hóa Pháp, trước sức ép của những ổ hambuger đầy nhóc thịt từ Mỹ, đang dần không còn là niềm quan tâm của số đông. Chỉ một số ít người như tôi muốn đi ngược lại dòng chảy đó, mong mỏi được trôi về phía âm nhạc của Yann Tiersen, tìm về những hẻm nhỏ lát đá nơi nhân vật Gil Pender bị cuốn vào mỗi đêm nhung trong phim Midnight in Paris.
Nhưng nước Pháp không chỉ là những quá vãng trong nhạc Anh Tú, những căn nhà Đông Dương nghiêm trang dưới bóng cây xanh… Nước Pháp ngày nay đẹp và hiện đại, qua lời kể trong những email mà Như Tâm, bạn tôi, vẫn đều đặn gửi về. May thay, sự hiện đại dẫu đổ về như thác lũ, cũng không thể rửa trôi những những nét cổ kính của một đô thị lâu đời như Paris.
Khi viết bài này, những ký ức hỗn độn về nước Pháp vụt hiện trong óc tôi. Để viết, tôi phải tóm lấy những ý nghĩ rời rạc, riêng lẻ ấy. Trong sự hỗn độn của tư tưởng đang bày ra giữa trí não, tôi nhận ra một tình yêu duy nhất dành cho xứ sở này. Vì tình yêu thì không có lý do, không vì một điều gì cụ thể. Tất thảy mảnh tranh rời làm nên một tình cảm tròn đầy.
Khi yêu nước Pháp, tôi không hề thấy tiếc nuối một giây nào. Non, Je ne regrette rien! Một khi đã yêu, tôi luôn tin, phải yêu bằng một tình yêu lớn.
Nguyễn Đỗ Vĩnh Phong/vnexpress
© 2024 | Thời báo PHÁP
