Trong những ngày qua, người dân châu Âu ngày càng tỏ ra lo ngại về những phản ứng phụ của vac-xin AstraZeneca ngừa Covid-19, nhất là sau khi Anh Quốc hôm thứ Bảy 03/04/2021 thông báo có 7 ca tử vong trong số 30 ca đông máu sau khi được tiêm chủng với loại vac-xin này.
Nhưng AstraZeneca có thật sự đáng ngại đến mức mà không ít người dứt khoát không chịu chích ngừa với loại vac-xin này?
Một lọ vac-xin AstraZeneca đặt trên nền cờ Liên Hiệp Châu Âu. REUTERS - DADO RUVIC
Trước hết, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về những đặc điểm của thuốc tiêm ngừa do hãng Anh-Thụy Điển AstraZeneca hợp tác sản xuất với đại học Anh Oxford, một loại vac-xin gây tranh cãi nhiều nhất trong số các thuốc tiêm ngừa Covid-19.
Vac-xin AstraZeneca được chế tạo từ một virus thường thấy ở loài tinh tinh.
Virus này đã được làm yếu đi và và sửa đổi gien để ngăn cản virus corona mới nhân rộng ra trong cơ thể con người. Nói một cách đơn giản hơn: vac-xin này cung cấp "vũ khí" cho các tế bào, ra lệnh cho chúng "tấn công" virus SARS-CoV-2.
Vac-xin AstraZeneca có lợi thế là giá rẻ ( trung bình khoảng 2,5 euro/liều ).
Tập đoàn Anh-Thụy Điển đã cam kết không lấy lợi nhuận trên sản phẩm này. AstraZeneca còn dễ bảo quản, vì có thể được cất giữ trong một tủ lạnh thường, tức là với nhiệt độ khoảng từ 2 đến 8 độ, khác với các loại vac-xin Moderna và Pfizer/BioNTech, chỉ có thể được cất giữ ở nhiệt độ rất thấp.
Nói chung vac-xin AstraZeneca rất thích hợp với các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn và cũng với những lý do nêu trên mà vac-xin này được chọn để phân phối cho các nước nghèo, trong đó có Việt Nam, trong khuôn khổ chương trình COVAX. Theo hãng AstraZeneca, vac-xin của họ hiện đã được cấp phép tại hơn 70 quốc gia.
Ngày càng gây lo ngại
Thế nhưng, mối lo ngại đối với vac-xin AstraZeneca đang ngày càng lớn, bởi vì vac-xin này bị nghi là gây ra nhiều phản ứng phụ nghiêm trọng, tuy rất hiếm, đặc biệt là trong số những người được chích ngừa bằng vac-xin này đã có một số ca đông máu dạng bất thường, với một số ca dẫn đến tử vong, như tại Anh Quốc.
Thật ra, cần phải biết là trong tổng số 18,1 triệu người được chích ngừa bằng vac-xin AstraZeneca ở Anh Quốc tính đến ngày 24/03, chỉ mới có 30 ca đông máu, trong đó có 7 ca tử vong. Còn theo Cơ quan Dược phẩm châu Âu ( EMA ), tính đến ngày 31/03, chỉ mới có 44 ca đông máu trong tổng số hơn 9,2 triệu người được chích bằng AstraZeneca trong 30 nước thuộc Không gian kinh tế châu Âu. Riêng ở Pháp chỉ mới có 12 ca, trong đó có 4 ca tử vong, trong số 1,9 triệu liều được chích ), theo số liệu do Cơ quan Dược phẩm Pháp công bố hôm thứ Sáu 02/04.
Vì lý do cẩn trọng, nhiều quốc gia đã quyết định không tiêm thuốc chủng ngừa này đối với những người dưới một lứa tuổi nào đó, ví dụ như Pháp và Canada ( dưới 55 tuổi ), Đức và Hà Lan ( dưới 60 tuổi) hay Thụy Điển và Phần Lan ( dưới 65 tuổi). Riêng hai nước Đan Mạch và Na Uy thì đã chọn giải pháp triệt để hơn: tạm ngưng hẳn việc sử dụng vac-xin AstraZeneca.
Trong khi đó, tại Pháp đã xảy ra tình trạng là do không có đủ người tình nguyện đến chích ngừa bằng vac-xin AstraZeneca, nhiều trung tâm tiêm chủng ở miền bắc đã phải đóng cửa sớm hơn dự kiến vào cuối tuần qua!
Chưa chắc chắn về mức độ công hiệu
Một điểm khác khiến cho ngày càng có nhiều người tỏ vẻ e ngại đối với AstraZeneca, đó là vẫn chưa có gì chắc chắn về mức độ công hiệu của loại vac-xin này.
AstraZeneca trong tháng 3 vừa qua đã bảo đảm là "không có bằng chứng nào về nguy cơ trầm trọng hơn" và khẳng định "sự an toàn của các bệnh nhân" vẫn là " ưu tiên hàng đầu" của họ. Theo AstraZeneca, vac-xin của họ công hiệu 70% ( so với hơn 90% đối với Pfizer/BioNTech et Moderna ).
Tuy nhiên, hãng này đã buộc phải tiến hành thêm các nghiên cứu sau khi các kết quả đầu tiên được công bố gây nghi ngờ, bởi vì công hiệu của vac-xin này lúc cao hơn, lúc thấp hơn mức nói trên. Riêng tại Hoa Kỳ, tập đoàn dược phẩm Anh-Thụy Điển bị chỉ trích là đã cung cấp những dữ liệu "lỗi thời" về các thử nghiệm lâm sàng, cho nên AstraZeneca đã hạ thấp mức công hiệu của vac-xin đối với các ca bệnh có triệu chứng từ 79% ban đầu xuống còn 76%. Cũng xin nói thêm là cho tới nay Hoa Kỳ vẫn chưa cấp phép cho vac-xin AstraZeneca.
Tuy vậy, hai công trình nghiên cứu của Anh được tiến hành trong điều kiện thực ở Scotland và Anh Quốc đã cho thấy vac-xin AstraZeneca bảo vệ rất tốt giúp các bệnh nhân Covid-19 không phải nhập viện.
Hôm thứ Bảy 03/04, khi thông báo có 7 ca tử vong trong số 30 ca đông máu sau khi chích vac-xin AstraZeneca, Cơ quan Dược phẩm Anh Quốc cũng đã khẳng định "những mối lợi của vac-xin AstraZeneca để ngừa Covid-19 và các biến chứng của bệnh này vẫn lớn hơn rất nhiều so với các nguy cơ". Họ khuyên dân Anh nên tiếp tục để cho chích loại vac-xin này khi được đề nghị.
Trước đó, hôm thứ Năm 01/04, khi công bố ý kiến về các phản ứng phụ của các vac-xin được tiêm ở nước này, Cơ quan Dược phẩm Anh Quốc đã nhấn mạnh là "nguy cơ bị chứng đông máu này là rất thấp". Nói tổng quát hơn, theo họ, "số lượng và tính chất của các phản ứng phụ được ghi nhận cho tới nay không phải là bất thường so với các loại vac-xin thường sử dụng khác".
Theo Cơ quan Dược phẩm châu Âu thì hiện chưa có gì chứng tỏ có sự liên hệ giữa hiện tượng đông máu với vac-xin AstraZeneca, nhưng "có thể" có. Tuy nhiên, đối với họ, những mối lợi của việc chích ngừa Covid-19 bằng vac-xin này vẫn lớn hơn rất nhiều so với các nguy cơ phản ứng phụ. Đây cũng là ý kiến của Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ).
Trong khi đó, trả lời hãng tin AFP, chuyên gia về vi sinh học Paul Hunter của Đại học East Anglia, cho rằng " các bằng chứng nghiêng về giả thuyết theo đó AstraZeneca đúng là nguyên nhân" của các ca đông máu.
Cho nên, nhiều người vẫn chưa cảm thấy an tâm, nhất là vì các vac-xin khác như Pfizer hay Moderna đâu có gây chứng đông máu đến mức làm chết người như AstraZeneca, mặc dù đã có nhiều triệu liều được tiêm.
Giải thích thế nào?
Trong khi chờ cuộc họp mới của Cơ quan Dược phẩm châu Âu vào tuần tới, câu hỏi đang chờ được cấp tốc giải đáp: tại sao lại có những ca đông máu trầm trọng và hiếm thấy trong số những người được chích AstraZeneca?
Hiện giờ các chuyên gia chỉ mới đưa ra các giả thuyết cần được làm sáng tỏ. Trong một nghiên cứu được đăng trên mạng ngày 28/03, nhưng chưa được các nhà khoa học khác thẩm định, các nhà nghiên cứu Đức và Áo đã liên hệ hiện tượng máu đông sau khi chích AstraZeneca với một cơ chế khác đã được biết đến, đó là TIH (thrombopénie induite par l'héparine). TIH là một phản ứng bất thường, trầm trọng và hiếm thấy của hệ miễn dịch nơi một số bệnh nhân được cho uống thuốc chống máu đông, héparine.
Trước đó, nhóm chuyên gia của Bệnh viện quốc gia Oslo, Na Uy, cũng đã cho rằng những ca đông máu sau khi chích vac-xin AstraZeneca là do "phản ứng miễn dịch quá mạnh".
Cũng nghiêng về giả thuyết đó, tập thể các nhà nghiên cứu và bác sĩ "Du côté de la science" của Pháp đưa ra giải thích như sau: Có thể là ban đầu bệnh nhân bị chích vac-xin vào một mạch máu của cơ đenta ( của vai ). Do cơ thể không hoàn toàn xác định được chất vừa được bơm vào là gì, nên hệ miễn dịch có một phản ứng không thích hợp, dẫn đến hiện tượng đông máu bất thường.
Trước mắt, người ta nhận thấy là các ca đông máu xảy ra trung bình 9 ngày sau khi bệnh nhân được chích AstraZeneca, chủ yếu là ở những phụ nữ không hề có chung những bệnh án gì đặc biệt.
Cơ quan Dược phẩm Pháp khuyến cáo những người được chích vac-xin này nên khám bác sĩ ngay, nếu có các triệu chứng kéo dài hơn 3 ngày như "hụt hơi, đau ở ngực, chân sưng phù, đau bụng, nhức đầu rất nặng, mắt mờ đi, hoặc có những vết bầm nằm cách xa chỗ chích".
Nguồn: Thanh Phương/ RFI
© 2024 | Thời báo PHÁP
